De overgang van oorlog naar vrede is nooit zo zwart-wit als die op papier lijkt. De dagboeken van Godfried Bomans tonen dat de werkelijkheid van een bevrijding weerbarstiger is. ‘Een vreemd contrast: overal vlaggen en zingende menschen, en daartussen de verbitterd kijkende en tot de tanden gewapende Duitsche weermacht.’

‘Vrijheid, wat klinkt u toch mooi! Mag ik u verhalen over drie arme stumperds uit mijn dorpje in Rif-Marokko?’ Bekijk de column van Mohammed Benzakour over vrijheid: een prachtig woord – maar waarom verstopt het zich zo vaak?

Literair leven na de oorlog

Vreugde en opluchting heersten na 5 mei 1945. Maar er zijn ook andere verhalen, en daarover gaat het in deze online tentoonstelling. Want voor sommige schrijvers begon met de bevrijding juist de ellende.

Op 12 mei 1945 schrijft Abel J. Herzberg een brief aan premier Gerbrandy. Hij hoort bij de groep bevrijde en in Tröbitz gestrande Joden en vraagt om hulp bij hun repatriëring. Hij schrijft in ambtelijke bewoordingen, zonder dramatiek. De dood, die zo gruwelijk aanwezig is geweest in het kamp, in de trein, zit verborgen in bijzinnen.

‘Hoeveel goedbedoelde bevrijdingsverzen er ook worden neergepend, hoe vaak er nog verhalen komen dat de oorlog is verdwenen, hoe vaak je die ook herhaalt: het wenen blijft. De vrede niet.’ Bekijk de column van Ellen Deckwitz over de bevrijdingspoëzie van Leo Vroman.

Hoe zag het dagelijks leven in Indonesië eruit tijdens WOII? Kinderboekenillustrator Babs van Wely zat in een gezinskamp en hield een tekendagboek bij. Renée van Marissing bekijkt het in het museum en moet denken aan haar eigen grootouders.

14 mei 1940: twee belangrijke schrijvers worden slachtoffer van de oorlog

‘De seks van de Bevrijdingsdagen moet zalig zijn geweest... Jij hebt mij bevrijd, ik bevrijd jou.’ Met de bevrijding kwam in mei ’45 de vreugde, en ook de liefde: ‘Trees heeft een Canadees’. Abdelkader Benali stelt zich voor hoe dat geweest moet zijn.

• Schrijversgalerij: Marga Minco door Frank Lodeizen
  Kunstenaar Frank Lodeizen maakte een somber portret van Marga Minco. Een tragische overeenkomst: net als Minco overleefde Lodeizen als enige van zijn gezin de oorlog.
• Geen dagboek, maar een reddingsvest
  Dit dagboek hield Leo Vroman bij in de tijd dat hij Japans krijgsgevangene was en dus zuinig moest doen met papier. Is het geheimzinnige steno nog te ontcijferen? 
• De oneindige Mulisch: WOII
  Ik bén de Tweede Wereldoorlog, zei Harry Mulisch. In deze virtuele rondleiding door zijn werkkamer vind je onder andere de officierssabel van zijn vader en de Jodenster van zijn moeder.

• Theater na de Dam
  In heel Nederland worden er nieuwe voorstellingen gemaakt die op hun eigen manier betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog. Net als vorig jaar zijn dit jaar veel voorstellingen online. 
• Rawie en Pesapane. Poëzie in tekeningen
  Wanneer de musea weer open mogen, brengt Huis van het boek een tentoonstelling met tekeningen van Elisa Pesapane bij indringende gedichten van Rawie over liefde en dood.
• Annie M.G. Schmidt-lezing
  Op woensdagavond 19 mei houdt Koos Meinderts de online Annie M.G. Schmidtlezing. De titel: Het land waar grote mensen wonen.

Lees meer artikelen en verhalen op

literatuurmuseum.nl