NRC

Hoogleraar complexiteitswetenschap Peter Sloot (UvA) vertelt in de nieuwe Future Affairs-podcast over deze innovatieve mix van psychologie, natuurkunde en informatica, en over zijn projecten in Singapore en Nederland. Hij maakt daar SimCity-achtige simulaties van steden en landen, „digitale klonen”, om te voorspellen hoe maatschappelijke problemen zoals criminaliteit, sociale segregratie en de zeespiegelstijging zullen verlopen - en met welke ingrepen ze het best kunnen worden aangepakt. Wat kunnen we met die techniek? En moeten we dat wel willen?

Luister nu

Samen met het CBS werkt Sloot aan een project om een digitale tweeling van Nederland te maken, nadat hij datzelfde eerder heeft gedaan in Singapore. In zo’n virtuele kopie kunnen beleidsmakers simulaties doen van bijvoorbeeld de energietransitie, om uit te zoeken wat daar de beste ingrepen voor zijn. Dit soort digital twins zijn ook sterk in opkomst in het bedrijfsleven, waarmee allerlei bedrijfsprocessen en marktontwikkelingen kunnen worden gesimuleerd. Daar heb je heel veel data voor nodig, en heel veel verschillende inzichten uit economie, psychologie, sociologie en kunstmatige intelligentie.

Het interessante aan dit soort simulaties is dat er soms tegenintuïtieve ideeën uitrollen. Sloot deed bijvoorbeeld onderzoek naar drugsnetwerken, om te kijken hoe je die het slimst oprolt. Wat bleek? Als je de grote drugsbaas arresteert, de kingpin, wordt het drugsnetwerk béter. Het netwerk van boeven, kwekers en dealers organiseert zichzelf dan juist slimmer en efficiënter dan onder het juk van een maffiabaas.

Deze techniek is veelbelovend, maar natuurlijk ook nogal wat ethische bezwaren. Tot nu toe was de vrije markt de efficiëntste ‘rekenmachine’ voor het indelen van de samenleving en het toekennen van middelen. Maar door de opkomst van AI en digitale tweelingen, komt daar misschien een betere maatschappelijke rekenmachine bij. Dit kán een alternatief worden voor de vrijemarktsamenleving: gaan we richting een nieuw soort „cybernetisch kapitalisme”? Landen als China (en Singapore) zien dit al als handig middel om burgers te controleren en in toom te houden, en exporteren dat model de laatste tijd met groot succes naar andere landen.

Maar het hóéft niet als totalitair middel gebruikt te worden. Wat ik boeiend vind aan de uitkomsten van veel simulaties in deze tak van wetenschap, is dat vaak juist blijkt dat hard ingrijpen van bovenaf averechts werkt. Net zoals bij de drugsdealers, blijkt dat systemen beter functioneren als ze worden losgelaten. Zelforganisatie en bottom-up-democratie werken vaak veel efficiënter en veerkrachtiger in een digitale wereld.

Misschien kunnen dit soort digitale simulaties dus juist helpen tégen totalitaire controle, en serieus bijdragen aan het oplossen van grote problemen zoals klimaatverandering. Zoals wel vaker kan deze nieuwe techniek leiden tot een utopie én een dystopie, dus kunnen we er maar beter kritisch naar blijven kijken.

🚨Voor de Clubhouse-fans

Onze chef Media Karel Smouter (volg die man) organiseert deze zondag een journalistieke sessie op de audio-sensatie Clubhouse over de vraag: is Clubhouse een blijvertje?

Ter voorbereiding: het beste dat ik over Clubhouse las, van technologie-onderzoeker Zeynep Tufekci: Clubhouse and the Rise of Oral Psychodynamics.

🔥Mijn favoriete NRC-journalistiek

Waar gaan de miljarden uit het Europese herstelplan straks heen?

Klimaatneutraal? Dan moeten we ons totaal anders gaan gedragen.

Zo houd je het internet onder de duim.

Podcast: Hoeveel vrijheid heeft een Deliveroo-bezorger echt?

Facebook zet Australiërs onder druk vanwege een nieuwe internetwet.

🚀 Uit het Future Affairs-netwerk

Technologie-onderzoeker Rudy van Belkom van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek lanceerde de Technologiekieswijzer voor de verkiezingen.

Boudewijn Wijnands en zijn collega’s van de denktank DenkWerk brachten een rapport uit over hoe Nederland meer grip kan krijgen op de digitale wereld.

Co-directeur Sven Smit van het McKinsey Global Institute en zijn collega’s publiceerden een groot rapport over de toekomst van werk na corona.

Ondernemer Coen de Kovel lanceerde Pluck, een ‘social shop’ voor horecaondernemers en retail voor onder meer duurzaam en veganistisch voedsel.

Oprichter Han Dirkx en zijn collega’s bij de audiostart-up AlphaBeats staan in de pitchfinale van techfestival SXSW met hun technologie om muziek af te stemmen op je hersengolven.

Productiestudio Submarine Channel en designuitgever Archis lanceerden de smartphonedocumentaire Trust in the Blockchain Society. Daarin gaan regisseurs Leonardo Dellanoce en Francesco Degl’Innocenti dieper in op de sociale impact die blockchain heeft op de maatschappij en ons concept van vertrouwen.

Technologie-onderzoekers Sjoerd Bakker en Pim Korsten (FreedomLab Thinktank) onderzoeken voor de WRR in dit paper hoe samenlevingen in het verleden omgingen met dilemma’s rondom de opkomst van nieuwe technologieën, zoals nu met kunstmatige intelligentie.

Oprichter Sebastiaan van der Lans begon met zijn blockchainstart-up Wordproof een pilot bij NRC om artikelen te timestampen via de blockchain.