november 2021

bekijk deze nieuwsbrief in uw browser

20 & 21 november: netwerkonderhoud

Op 20 en 21 november staat er groot onderhoud gepland aan het netwerk van Universiteit Leiden. Het universitaire netwerk, waar ook de websites van het Instituut voor de Nederlandse Taal deel van uitmaken, is op zaterdag 20 november vanaf 9.00 uur niet beschikbaar. Dit duurt de hele dag en een groot deel van zondag 21 november. Onder andere ivdnt.org, gtb.ivdnt.org, anw.ivdnt.org, neologismen.ivdnt.org, chn.ivdnt.org, e-ans.ivdnt.org, dsdd.ivdnt.org en portal.clarin.ivdnt.org zijn dan niet of nauwelijks bereikbaar. Onze excuses voor het ongemak.

European Language Grid workshop

Op 3 december 2021 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een workshop over de European Language Grid (ELG): een online platform voor taal- en spraaktechnologische informatie, data en software. Deze workshop heeft als doel om Nederlandse bedrijven en andere organisaties die geïnteresseerd zijn in taal- of spraaktechnologie kennis te laten maken met de European Language Grid. In verband met de huidige coronamaatregelen vindt de workshop online plaats.

Woorden van de duivel

In 1993 publiceerde onze columnist Ewoud Sanders een bloemlezing uit het enige woordenboek dat ooit in Nederland werd verboden: Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet geplant door Vreederijk Waarmond, onderzoeker der waarheyd van Adriaan Koerbagh (1633-1669). Koerbagh, een leerling van de bekende filosoof Baruch Spinoza, was van mening dat God niet buiten de wereld bestond, maar zich juist manifesteerde in de wereld. Hij legde zijn ideeën in 1668 vast in dat omstreden woordenboek. Een selectie uit de hertaling van Ewoud Sanders staat nu als gelegenheidswoordenboekje op onze website.
Ga naar het gelegenheidswoordenboekje

Podcasts over taal

Het Instituut voor de Nederlandse Taal maakt twee verschillende podcasts: Over taal gesproken en Waar komt pindakaas vandaan?. Deze week verscheen de laatste aflevering van het tweede seizoen van Waar komt pindakaas vandaan?, over namen voor fruit. Want waarom zit 'grape' (druif) in het woord 'grapefruit'? Is de 'kiwi' nu een vogel of een vrucht, en zijn 'zeevruchten' ook fruit? Van Over taal gesproken verschijnen er dit seizoen nog twee afleveringen. In de aflevering van 29 november is Peter-Alexander Kerkhof te gast om te vertellen over hoe het oudste Nederlands klonk. In december maken we een extra lange eindejaarsaflevering waarin we met Taalpostredacteuren Erik Dams en Marc van Oostendorp terugblikken op het taaljaar 2021.

Eekhoorn in dialect

"Zo nu en dan zie ik een eekhoorn in mijn tuin voorbijrennen", schrijft INT-dialectoloog Veronique De Tier. "In mijn dialect heeft het dezelfde naam als in de standaardtaal, maar in Limburg krijgt het dier ook wel andere namen. In de grote dialecttest die in augustus en september georganiseerd werd bij het verschijnen van de Atlas van het dialect in Vlaanderen, kozen heel wat Limburgers voor het woord enkbiegel of enkbeugel: de naam die de eekhoorn in het noordoostelijke deel van Belgisch-Limburg krijgt." Waar komen deze dialectwoorden vandaan?

Uitgelichte term: chronogram

Leiden staat komende weken in het teken van een nieuw festival: Letterlijk, een maand vol literaire activiteiten. Ter ere daarvan bespreken we in de rubriek 'Uitgelichte term' een letterkundige term, namelijk chronogram. Een chronogram is een gelegenheidsgedicht waarin de letters die in het Latijn een getalwaarde hebben (M, D, C, L, X, V en I) in hoofdletters of groter afgedrukt in de tekst voorkomen, en bij elkaar opgeteld het jaartal opleveren waarin de gebeurtenis waar het gedicht over gaat plaatsvond. Zo’n gedicht wordt ook wel jaardicht of jaartalvers genoemd. Voormalig INT-taalkundige Dirk Geirnaert ontdekte in 2012 een chronogram op een gedenksteen in de Sint Jeroensbrug in Leiden.

Meer nieuws & agenda