Op 10 augustus 2017 is het precies 150 jaar geleden dat op Java de eerste trein in Indonesië reed. Met de tentoonstelling ‘Sporen van Smaragd, per trein door Nederlands-Indië’ blikt het Spoorwegmuseum terug op de begintijd van de spoorwegen in deze Nederlandse kolonie.

Het waren Nederlanders die deze eerste spoorlijnen bouwden en exploiteerden. Daardoor heeft het Spoorwegmuseum een heel bijzondere collectie foto’s, documenten en objecten uit deze koloniale periode. Waaronder ook het oudste rijtuigmodel van het museum, een Indisch rijtuig uit 1882.

Kijk naar het filmpje hoe het rijtuigmodel is gerestaureerd.

Het verhaal in de tentoonstelling wordt verteld vanuit het perspectief van verschillende betrokkenen, zoals een spoorwegmedewerker, ingenieur, reizigster, architect en een onafhankelijkheidstrijder. Met een ontdekkingskaart kunnen kinderen in de tentoonstelling op zoek naar de verhalen over de spoorwegen in het vroegere Nederlands-Indië.

Sporen van smaragd: 7 juli t/m 10 november 2017.

De tentoonstelling gaat gepaard met de publicatie van een boek dat op 10 augustus wordt gepresenteerd.

In het kader van de tentoonstelling 'Sporen van smaragd' organiseert het Spoorwegmuseum tijdens de Plusdagen een aantal lezingen over de spoorwegen in Nederlands-Indië. De Plusdag is iedere derde dinsdag van de maand en biedt gratis extra's, waaronder ook een rondleiding en een bezoek aan de stationsbarbier.

Op 18 juli vertelt Michiel van Ballegoijen de Jong over de ontwikkelingen van de spoorwegen in Nederlands-Indië. Hij is auteur van twee boeken over de Indonesische spoorwegen en deed uitgebreid onderzoek naar de Indische fotocollectie van het Spoorwegmuseum.

Ben de Vries woonde en werkte in Indonesië en is werkzaam bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Hij was adviseur van het Indonesische spoorwegmuseum in Ambarawa op Java en vertelt hierover.

Op 15 augustus neemt conservator Evelien Pieterse je aan de hand van de collectie mee Nederlands-Indië, waarin de spoorwegen een miniatuur van de koloniale samenleving vormden. Daarbij presenteert ze zeven personen die elk op hun eigen wijze een rol hebben gespeeld in de koloniale spoorweggeschiedenis.

Kijk voor het programma op www.spoorwegmuseum.nl

Een van de laatste trams die het Spoorwegmuseum bezit is in langdurig bruikleen gegeven aan Museumstoomtram Hoorn-Medemblik. De RSTM2, soms ook wel aangeduid met de naam van de fabrikant Merryweather, is de oudste nog bestaande tramlocomotief van Nederland. Hij reed tussen 1881 en 1911 van Katwijk aan Zee naar Rijnsburg en later naar Oegstgeest en Leiden. Na de electrificatie van dit lijntje in 1911 verkaste de tram naar de lijn van Haarlem naar Heemstede. In 1966 werd de stoomtram aan het Spoorwegmuseum geschonken.

Het Spoorwegmuseum heeft haar collectie trams inmiddels afgestoten om zich te kunnen concentreren op de collectie treinen. Voor een tram wordt een uitzondering gemaakt: de paardentram. Dit omdat deze belangrijk is voor de geschiedenis van het Maliebaanstation en de stad Utrecht. Kijk naar het filmpje over de paardentram.

De RSTM2 blijft te zien bij Museumstoomtram Hoorn-Medemblik. Hij maakt daar deel uit van de expositie 'De stoomtram in de 19e eeuw'. De drie oudste nog bewaard gebleven voertuigen uit deze pioniersjaren – twee locomotieven en een rijtuig – zijn vanaf deze zomer bijeen gebracht op het museumterrein in Hoorn. De oudste nog rijdende locomotief van Nederland, de NS 6513 uit 1887, maakt deze zomer ritjes. Kijk voor meer informatie op www.stoomtrampioniers.nl.

Het is een van de iconen van het Spoorwegmuseum. De Arend was, samen met de Snelheid, in 1839 de eerste stoomlocomotief die in Nederland reed. De originele locomotief is niet bewaard gebleven, maar de Arend van het Spoorwegmuseum werd in 1938 gebouwd voor de viering van 100 jaar spoorwegen in Nederland. De locomotief is het pronkstuk van de Grote Ontdekking, maar af en toe gaat ze naar buiten om de benen te strekken.

Deze zomer gaat de Arend een antal weekenden rijden. Op 15-16 juli, 5-6 augustus, 2-3 september en 7-8 oktober is de locomotief in volle werking te zien. Gereden wordt op zaterdag tussen 10.30 en 16.30 uur, op zondag tussen 12.00 en 16.30 uur. Kom vooral een keer kijken, de vrijwilligers vertellen graag over de werking van deze bijzondere stoomlocomotief.