Het Europees Parlement wil een spoedprocedure over de invoering van een coronacertificaat, maar de parlementariërs zelf zijn deze week afwezig. Dat is onhandig. Intussen houdt Brussel de adem in: zullen de dreigementen met exportrestricties zelfzuchtige landen dwingen tot ‘wederkerigheid’ in het delen van vaccins? En bijna geruisloos is de Europese Vredesfaciliteit opgericht. Wat is dat en wat moeten we ermee? Welkom in NRC Europa! |
Ursula krijgt haar zin Ze maakte een zelfverzekerde indruk, tijdens de afsluitende persconferentie van de EU-videotop eind vorige week. Begrijpelijk, want Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen (‘VDL’) had haar zin gekregen: de regeringsleiders – sommigen, zoals Mark Rutte, met flinke tegenzin – hadden hun zegen gegeven aan haar plan om de export van coronavaccins naar búíten de EU strenge restricties op te leggen. Lees: als de Britten alleen maar nemen en niet geven, dan mogen farmaceuten in de EU niet langer vaccins exporteren naar het Verenigd Koninkrijk. VDL’s ogen fonkelden, zoals ooit bezongen in deze Hollandse schlager. Vanuit de EU gaan miljoenen vaccins naar het VK, maar vanuit het VK komt er niets terug. „Of heb ik iets gemist?”, voegde VDL er op retorische en sarcastische toon aan toe. ‘Wederigkerigheid’ is nu dus het sleutelwoord. |
|
|
|
Britten in de rats? Werkt het exportverbod-dreigement, het ‘ongeladen pistool’ dat de EU op tafel heeft gelegd? Brussel houdt de adem in. In een officieel statement hebben de EU en het VK afgesproken om naar een ‘win-win’-situatie te streven. „Openheid en wereldwijde samenwerking zijn de sleutel om deze pandemie te boven te komen”, klinkt het. Volgens The Times zou het VK nu bereid zijn om de in Leiden geproduceerde Oxford-vaccins van AstraZeneca met EU-lidstaten te delen. Reden: om de levering van Pfizer-vaccins vanuit de EU naar het VK veilig te stellen. Voor wat ’t waard is, want gesprekken tussen Brussel en Londen zijn nog gaande. Intussen blijkt een fabriek in Amerika enige verlichting te brengen voor de EU: lees dit bijzondere verhaal van collega’s Hanneke Chin-A-Fo en Chris Hensen. |
|
|
|
| Terug in je hok, Kurz! Een andere Duitse, VDL’s landgenoot Angela Merkel, was ook in topvorm op de EU-videotop. De bondskanselier reageerde scherp op het aanhoudende gedram van de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz die klaagde over de vaccintekorten in zijn land. „En dat is niet eerlijk!”, was het Calimero-toontje van de Oostenrijker. In de virtuele wandelgangen van de top grapten Brusselse diplomaten al dat Kurz snel ‘terug in de babybox met een rammelaar’ moest, want het was toch echt Kurz’ eigen fout. „Kurz heeft, toen landen moesten intekenen op bepaalde leveringen door farmaceuten, gewoon verkeerd gegokt”, volgens een hoge EU-diplomaat. Toen de Oostenrijker in de videocall met zijn collega-leiders bleef volhouden dat zijn land onrecht werd aangedaan, werd het Merkel te veel. „Wat denk jij nou? Dat de vaccinbestellingen zijn gedaan door domme EU-ambtenaren? Landen zélf hebben de bestellingen gedaan!” En Kurz zweeg vervolgens. Zeker nadat de andere leiders de cijfers erbij pakten. Wat blijkt? Met 17,8 inentingen per 100 inwoners zit Oostenrijk boven het EU-gemiddelde. |
|
|
|
Vaccinnationalisme doodlopende weg Terug naar VDL’s ‘ongeladen pistool’. Is die stoere ‘Brusselse’ taal wel verstandig? Nee, schrijven experts Jan Fransoo en Prashant Yadav in NRC. Zij noemen exportrestricties een doodlopende weg. „Uitvoerverboden voor vaccins leiden tot schijnveiligheid, iedereen is gebaat bij ongehinderde stromen”, schrijven zij. „De toeleveringsketens voor de productie van Covid-19-vaccins zijn afhankelijk van een complex netwerk van internationale stromen. Ingrediënten, productieapparatuur, vaccins in bulk en eindproducten gaan verschillende malen heen en weer tussen de VS, landen in de EU, het VK, Japan, China en India. Voor sommige ontwikkelaars van vaccins vindt de productie en bottelen op twee verschillende continenten plaats. Farmaceutische bedrijven en contractproducenten worden, nu zij hun productie- en toeleveringsnetwerken wereldwijd trachten uit te breiden, geconfronteerd met complexe keuzes over de plaats van vestiging van hun leveranciers en productiefaciliteiten. Landen die uitvoerbeperkingen hebben ingevoerd worden minder aantrekkelijke locaties. Kortzichtigheid bij de Europese Commissie kan dus leiden tot lage capaciteit in Europa als volgend jaar een nieuwe ronde vaccins moet worden gemaakt voor de Europese bevolking.” |
|
|
|
En wanneer is dat ‘coronacertificaat’ nou klaar? De Digital Green Pass heet ’t officieel. Het coronacertificaat, in de Brusselse volksmond, waarmee hopelijk deze zomer vrij reizen in Europa deels weer mogelijk wordt. In het beste geval kan de toekomstige houder van het certificaat bewijzen dat ‘ie ofwel gevaccineerd is of negatief is getest op corona. In het slechtste geval ben je nog níét gevaccineerd en ben je op reis door Europa overgeleverd aan douaniers en per land verschillend test- en quarantainebeleid. Niet eerlijk, maar we moeten toch érgens beginnen, is nu de mening van de meeste Europarlementariërs. Maar wanneer komt die pas er? Het Parlement moet er nog de finale goedkeuring aan geven. Er is „een ruime meerderheid vóór een spoedprocedure”, zegt CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers (CDA). „Een certificaat dat in alle EU-landen erkend wordt, kan een hoop bureaucratische rompslomp voorkomen. Wij gaan er bij de behandeling wel op letten dat alle privacygevoelige gegevens in handen blijven van de landen zelf.” Klinkt hoopvol. Probleem is alleen dat de parlementariërs zelf deze week afwezig zijn, vanwege ‘activiteiten in eigen land’. Dat is onhandig, in geval van ‘spoed’. Sommige landen, zoals Denemarken, lopen al op de troepen vooruit. Vanaf 21 april kunnen gevaccineerde Denen al met een digitaal pasje naar bioscoop, restaurant en winkelcentrum. |
|
|
|
| ‘EU, je doet er niet toe’ Het is inmiddels ruim een maand na ‘het ongeluk in Moskou’, maar de analyses liegen er nog altijd niet om. Het bezoek van EU-buitenlandchef Josep Borrell in februari aan Moskou was een diplomatieke ramp, oordelen veel EU-watchers. Zijn gastheer, de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov, organiseerde een persconferentie die, zo bleek al snel, enkel bedoeld was om Borrell te vernederen. Terwijl Borrell beleefd de Russen feliciteerde met hun Spoetnik-vaccin, maakte Lavrov van de gelegenheid gebruik om de EU af te schilderen als „onbetrouwbare partner”. Wat ging hier mis? „Lavrov wilde heel duidelijk voor een groot publiek de boodschap overbrengen: ‘EU, je doet er niet toe’”, zegt Angelina Eichhorst, Nederlandse topdiplomaat in het team van Borrell. In Brussel kijkt ze er met gemengde gevoelens op terug. „Dit zijn momenten in de diplomatie die je graag anders ziet. Diplomatie gaat om gesprekken binnenskamers.” Werd Borrell er door de Russen ingeluisd? „Het bezoek was zeer goed voorbereid. Maar Borrell weet sinds dat Moskou-bezoek dat dergelijke persconferenties op deze manier niet meer plaats hoeven te vinden.” Luister deze maandagavond in Met Het Oog Op Morgen naar het interview met Eichhorst. |
|
|
|
Borrells agenda volgens NRC Eichhorst noemt haar baas Borrell „enorm energiek”. Dat komt goed uit, als je kijkt naar de enorme klus die hem volgens NRC de komende jaren te wachten staat. De Europese sancties tegen China wegens wandaden begaan jegens Oeigoeren in Xinjiang wekken de schijn dat de wereld weer netjes in blokken is verdeeld, schrijft Michel Kerres. „Maar van blokdenken komt altijd narigheid.” Of Borrell dat even in zijn oren wil knopen. Maar juist van Borrell heeft columnist en hoogleraar Paul Scheffer geen hoge pet op. Scheffer stipt een recent onderzoek aan over hoezeer Europeanen – „60 procent van de ondervraagden” - verlangen naar neutraliteit nu de spanningen tussen Amerika en China oplopen. Verstandig vindt Scheffer die positie niet. „Ik zag een videogesprek met Borrell over dit onderzoek. Hij belichaamt de aarzelende opstelling van Brussel. Borrell verloor zich in een semantische discussie over ‘autonomie’ of ‘soevereiniteit’ als leidend idee voor de relatie met Amerika, waar een helder pleidooi over China op zijn plaats was geweest.” Echt vrolijker voor Borrell wordt het er niet op met deze bevindingen in NRC, over hoe de Verenigde Staten Europa snel achter zich laten in het economisch herstel in coronatijd. |
|
|
|
Transfernieuws In Slowakije is zondag premier Matovic afgetreden. Hij was onhoudbaar geworden vanwege zijn zwaarbekritiseerde solo-optreden in de aanpak van de coronacrisis. En verder dreigt er leegloop bij de ECR (conservatieve hervormers), een van de grootste fracties in het Parlement. De Poolse regeringspartij PiS is in die fractie dominant, maar voert verkennende gesprekken met de Hongaarse premier Orbán, wiens partij Fidesz onlangs na een jarenlange vechtscheiding uit de EVP (christendemocraten) stapte. De Polen en Hongaren zouden naar verluidt een nieuw blok willen smeden met de Italiaanse Lega van Salvini. Een andere optie is dat Fidesz en Lega aan boord komen van de ECR. De Vlaams-nationalisten van N-VA, lid van ECR, zien een mogelijke komst van Orbán en Salvini duidelijk niet zitten en overwegen nu, volgens De Standaard, een overstap naar de EVP. Of ook voor SGP (ECR-lid) de grond te heet onder de voeten wordt is onbekend. |
|
|
|
Rule of law: EP wil de beuk erin Over Polen en Hongarije gesproken. Landen die, zegt D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld, „de democratie de nek omdraaien”. Maar ondanks de belofte van het optuigen van een mechanisme, om schenders van de rechtsstaat te straffen met het korten op EU-subsidies, blijft de Commissie treuzelen. Het Europees Parlement (EP) neemt het hoog op en roept in een resolutie de Commissie op tot wettelijk verplichte actie, met als deadline 1 juni. En anders? Dan dagen we de Commissie voor het EU-Hof, zegt In ’t Veld. Volgens de D66’er volgt de Commissie braaf de lijn van regeringsleiders die escalatie met Polen en Hongarije liever vermijden. Intussen zijn Polen en Hongarije zélf naar het Hof gestapt uit protest tegen het rechtsstaatmechanisme. Een „vertragingstactiek”, vindt In ’t Veld. „Als de Commissie de wet negeert, dan komt de hele Europese rechtsorde op een hellend vlak.” Het EP ligt ook op ramkoers met de Sloveense premier Janez Janša die in eigen land op Orbáneske wijze de pers muilkorft. Janša werd door een commissie in het EP ter verantwoording geroepen. Dat leidde tot een bizarre videocall. Janša was nauwelijks aanspreekbaar, maar wilde de sessie gebruiken voor het delen van filmpjes over zijn glorieuze verleden als anticommunistische oppositieheld in het voormalige Joegoslavië. Toen hem duidelijk werd gemaakt dat de commissie hem aan de tand wilde voelen over zijn húídige praktijken als politicus verliet Janša woedend de online-vergadering. |
|
|
|
Verder deze week in en rond het halfrond Het EP drukt deze week op de pauzeknop en komt pas na het Paasweekend weer in actie. Sommige Europarlementariërs gaan wel in eigen land de boer op, zoals Peter van Dalen (ChristenUnie) die een zonnepark opent bij logistiek dienstverlener TSN Groen in Houten. Van Dalen: „In Brussel zijn we druk bezig om de Green Deal vorm te geven, in Houten brengen ze het in praktijk.” Wie in Brussel is achtergebleven hoeft zich niet te vervelen, want het is weer tijd voor de jaarlijkse LUX Europese publieksprijs voor de beste film. Van 1 tot en met 12 april zijn de genomineerde films (Corpus Christi, Collective, Druk!) hier gratis te bekijken. Je stem uitbrengen kan hier. En verder? Alleen het Brusselse lobbywerk gaat gewoon door, want lobby never sleeps. Zo heeft Oxfam Novib de aanval geopend op de Europese Vredesfaciliteit. De wat? Bijna geruisloos heeft de EU vorige week dit ‘fonds’ opgericht waarmee externe acties van de EU op militair of defensiegebied kunnen worden gefinancierd. Nederland en de andere 26 EU-landen dragen er aan bij, met in totaal in de pot 5 miljard euro voor de periode 2021-2027. Met de Vredesfaciliteit is, hoopt Brussel, de EU beter in staat om partnerlanden bij te staan, door de capaciteit van hun strijdkrachten te helpen vergroten. Oxfam en 39 andere maatschappelijke organisaties waarschuwen voor „een fundamentele verschuiving naar een meer militaire benadering van het buitenlandbeleid van de EU”. Met die 5 miljard euro, zeggen de ngo’s, faciliteert de EU buitenlandse militaire troepen bij hun aanschaf van dodelijke wapens. |
|
|
|
Vorige week misschien gemist | • | Europa staat voor een raadsel: waar zijn de Leidse vaccins gebleven? Collega’s Chris Hensen en Hanneke Chin-A-Fo gingen op zoektocht. |
| • | De grotere EU-landen willen een fermere houding van EU en wederkerigheid eisen bij vaccinleveringen. Nederland zou in de vaccinatieruzie met het VK het liefst deëscaleren, schrijven Stéphane Alonso en Clara van de Wiel. |
| • | Chinees vuurwerk in Brussel! Voor het eerst sinds 1989 heeft de EU sancties tegen China afgekondigd als reactie op de behandeling van de Oeigoeren. China slaat keihard terug. |
| • | De ‘paasdraai’ van Merkel: haar eigen partij vond haar te streng. De extra strenge lockdown rond Pasen in Duitsland is teruggedraaid. De regering staat onder druk, omdat de vaccinatiecampagne niet op gang komt en coronahulp voor bedrijven op zich laat wachten, noteert onze Duitsland-correspondent Nynke van Verschuer. |
| • | Geld uit het Europese herstelfonds gaat gepaard met sluipende Europese integratie, schrijft Adriaan Schout, hoogleraar Europees Openbaar Bestuur aan de Radboud Universiteit. Willen we dat? |
|
|
|
|
|
Luuk van Middelaar | Ferme tik terug | „Hoe kan China tegelijk systeemrivaal en partner zijn?”, schrijft Luuk van Middelaar. „Of mag vanwege de Oeigoeren of Hongkong niets meer? Welk verhaal stelt ons in staat om een pad te vinden tussen het absolutische morele oordeel en het besmuikte zwijgen van de hypocrisie?” |
|
|
| | Caroline de Gruyter | Contractbreuk | Op 1 april loopt de Brexit-overgangsregeling af. Maar Londen is nog lang niet klaar. Expres, vermoeden velen in Brussel. De EU spande een zaak aan wegens contractbreuk. Dat kan eindeloos duren, schrijft Caroline de Gruyter. And then what? |
|
|
|
---|
|
|
|
|